ในชีวิตประจำวันของเรา ร่างกายเคลื่อนไหวอยู่ตลอดเวลา ยกแขน ก้าวเดิน หายใจ พูด คิด ทุกสิ่งเคลื่อนไหวไม่หยุดนิ่งตราบใดที่เรายังมีชีวิตอยู่ แต่เคยสังเกตไหมว่าเราหลงลืมมันไปบ่อยแค่ไหน? เราเคลื่อนไหวไปโดยไม่รู้ตัว คิดไปโดยไม่รู้ว่ากำลังคิด ราวกับถูกความคิดและการกระทำพาไปโดยไม่รู้ตัวเลยสักนิด
การเจริญสติคืออะไร?
หลายคนอาจนึกถึงการนั่งขัดสมาธิ หลับตาอยู่ในห้องเงียบๆ เมื่อได้ยินคำว่า “สมาธิ” หรือ “วิปัสสนา” แต่แท้จริงแล้ว แก่นของการปฏิบัติธรรมคือ “การรู้สึกตัว” หรือ “การตื่นรู้” ที่เกิดขึ้นในทุกขณะจิต ไม่ว่าคุณจะกำลังล้างจาน ขับรถ หรือพูดคุยกับใครอยู่
การรู้สึกตัว หมายถึง การรู้การเคลื่อนไหวของกาย และเห็นความคิดที่เกิดขึ้นในจิตใจ เช่น ยกมือ ก็รู้ว่ายก คิด ก็รู้ว่าคิด โดยไม่เข้าไป “เป็น” ความคิดนั้น ไม่ต้องไปพยายามหยุดมัน แค่รู้ทันว่ามันกำลังเกิด แล้วปล่อยให้มันผ่านไป
สติคือกุญแจเปิดประตูออกจากถ้ำ
เปรียบเหมือนเราหลับตาอยู่ในถ้ำมืด พอเราจุดไฟแห่งสติขึ้น เราก็เริ่มมองเห็นภายในถ้ำนั้น เห็นความคิด เห็นความโลภ โกรธ หลง ที่เคยพาเราหลงวนซ้ำแล้วซ้ำอีก เมื่อเรารู้ทัน สิ่งเหล่านี้จะค่อยๆ เบาบางลง
ไม่ใช่การไปห้ามความคิด แต่คือการ “เห็น” ความคิดนั้นอย่างชัดเจน พอเห็นมันบ่อยๆ ความคิดจะไม่มีพลังเหมือนเคย มันจะเหมือนภาพในความฝันที่เราตื่นมาแล้วรู้ว่าแค่นั้นเอง
วิปัสสนาคือการเห็นความจริง
“วิปัสสนา” แปลว่า “เห็นแจ้ง รู้จริง” ไม่ใช่ชื่อวิธีการหรือท่านั่ง แต่คือการเห็นความจริงของตัวเองอย่างที่มันเป็น เห็นว่าเรากำลังยกมือ เห็นว่าความโกรธกำลังมา เห็นว่าโลภกำลังเกิด และเมื่อเห็นอย่างชัดเจน กิเลสเหล่านั้นจะไม่มีที่ยึดเกาะอีกต่อไป
ความสงบมีอยู่แล้วในตัวเรา
เราไม่จำเป็นต้องไปแสวงหาพระอรหันต์ หรือพระนิพพานที่ไหนไกล เพียงแต่เราต้องหันกลับมาดูตัวเราเองอย่างแท้จริง ความสงบที่แท้จริงไม่ได้มาจากการได้สิ่งใด แต่คือการหยุดการแสวงหา หยุดความยึดมั่นถือมั่น นั่นคืออิสรภาพ
ทุกคนทำได้
ไม่ว่าคุณจะเป็นใคร อยู่ที่ไหน จะนุ่งผ้าสีอะไร จะนับถือศาสนาอะไร ก็สามารถฝึกสติแบบนี้ได้ ไม่ต้องรอให้พร้อม ไม่ต้องรอให้ถึงวัยชรา เริ่มที่การรู้สึกตัวในขณะนี้ แล้วทำต่อเนื่องเบาๆ สบายๆ สติจะเติบโตเองตามธรรมชาติ
สรุป:
การปฏิบัติธรรมไม่ใช่เรื่องของพิธีกรรมหรือท่านั่งเท่านั้น แต่มันคือการใช้ชีวิตอย่างรู้สึกตัว เห็นกายที่เคลื่อนไหว และเห็นจิตที่คิดอย่างไม่เข้าไปยึดมั่น ถือมั่น เป็นการเจริญสติแบบธรรมชาติ ที่นำไปสู่ความเข้าใจชีวิตและความหลุดพ้นจากทุกข์อย่างแท้จริง
หากคุณยังไม่เคยนั่งสมาธิ ลองเริ่มจากสิ่งง่ายๆ เพียงแค่ขยับมือ แล้วรู้ตัวว่าขยับ หรือหายใจแล้วรู้ว่าหายใจ นี่แหละคือ “ของจริง” ที่ทุกคนเข้าถึงได้