เราเคยอยู่ในสถานการณ์แบบนี้กันทุกคนใช่ไหมครับ—ยืนอยู่ตรงหน้าทางเลือกใหม่ในชีวิต ไม่แน่ใจว่าควรจะกระโดดลงไปเต็มตัว เดินหนีไปเลย หรือแค่ลองหย่อนเท้าลงไปดูก่อนดี? ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนงาน เริ่มงานอดิเรกใหม่ หรือเปิดธุรกิจ การตัดสินใจครั้งใหญ่ในชีวิตมันช่างน่ากลัวและหนักใจเหลือเกิน แต่จะดีกว่าไหมถ้ามีวิธีที่ช่วยให้เราตัดสินใจได้อย่างชาญฉลาด—วิธีที่ช่วยให้เราไม่ต้องเสียเวลาไปกับทางตัน และกล้าที่จะฝ่าฟันความยากลำบากในเส้นทางที่คุ้มค่า?
วันนี้ผมจะมาแชร์ กรอบความคิด 2 ขั้นตอน ที่ผสมผสานแนวคิดสองอย่างเข้าด้วยกัน: การ “ลองหย่อนเท้าลงน้ำ” และแนวคิดจากหนังสือ The Dip ของ Seth Godin วิธีนี้จะช่วยให้เราเริ่มต้นอย่างชาญฉลาด และเลือกไปต่อหรือหยุดอย่างมีสติ มาดูกันเลยครับ!
ขั้นตอนที่ 1: ลองหย่อนเท้าลงน้ำ – ทดสอบก่อนลงเต็มตัว
(การประเมินเบื้องต้น – เส้นทางนี้เหมาะกับเราหรือเปล่า?)
ลองนึกภาพว่าเรากำลังจะกระโดดลงสระน้ำ แต่เราไม่รู้ว่าน้ำเย็นแค่ไหน หรือลึกแค่ไหน แทนที่จะกระโดดลงไปทั้งตัวทันที ลองหย่อนเท้าลงไปดูก่อนดีกว่าไหมครับ? ในชีวิตก็เหมือนกัน ก่อนที่เราจะทุ่มสุดตัวกับอะไรใหม่ ๆ ลองชิมหรือทดสอบดูก่อน
“There is no need to drink the whole sea to realize that it’s salty.”
~ Chinese proverb
สำนวนที่ว่า “คุณไม่จำเป็นต้องดื่มน้ำทั้งมหาสมุทรเพื่อรู้ว่ามันเค็ม” เข้ากับแนวคิดนี้มาก ๆ ครับ เราไม่ต้องลงลึกกับทุกอย่างเพื่อรู้ว่ามันเหมาะกับเราหรือเปล่า แค่ลองนิดหน่อยก็เพียงพอแล้ว
ตัวอย่าง: สมมติว่าคุณอยากเปลี่ยนสายงานไปเป็นกราฟิกดีไซเนอร์ คุณไม่ต้องลาออกจากงานประจำทันทีเพื่อไปเรียนเต็มตัว ลองเริ่มจากสมัครคอร์สออนไลน์สั้น ๆ หรือลองใช้โปรแกรมออกแบบดูสัก 1-2 วัน ถ้าคุณรู้สึกว่ามันยากเกินไป หรือไม่สนุกเลย คุณก็รู้แล้วว่านี่อาจไม่ใช่ทางของคุณ คุณไม่ต้องเสียเวลาเป็นเดือนหรือเป็นปีเพื่อยืนยันสิ่งที่คุณรู้ตั้งแต่แรก
ทำไมขั้นตอนนี้ถึงสำคัญ?
มันช่วยให้เราเลี่ยง “ทางตัน” หรือที่ Seth Godin เรียกว่า Cul-de-Sac—เส้นทางที่ไม่ว่าจะพยายามแค่ไหนก็ไม่พาเราไปถึงไหน ในขั้นตอนนี้ ถ้าคุณลองแล้วรู้สึกว่าไม่ใช่ การหยุดตั้งแต่เนิ่น ๆ ไม่ใช่เรื่องน่าอาย แต่เป็นการตัดสินใจที่ฉลาดครับ
ขั้นตอนที่ 2: ฝ่าด่านให้ผ่าน หรือหยุดอย่างมีสติ
(การประเมินระยะยาว – ความยากลำบากนี้คุ้มค่าที่จะสู้ต่อไหม?)
ถ้าการหย่อนเท้าลงน้ำในขั้นแรกทำให้คุณรู้สึกว่า “เส้นทางนี้มีแวว!” ก็ถึงเวลาที่จะลงน้ำไปว่ายจริง ๆ ครับ แต่ขอบอกไว้ก่อนว่า เส้นทางที่คุ้มค่าทุกเส้นทางจะต้องมี “ด่าน” หรือช่วงที่ยากลำบากแน่นอน คุณอาจเจอปัญหา คุณอาจเริ่มสงสัยในตัวเอง ซึ่งมันเป็นเรื่องปกติ
แนวคิดจาก The Dip ของ Seth Godin เข้ามาช่วยตรงนี้ครับ เขาบอกว่าเราต้องแยกให้ออกว่า ความยากลำบากที่เราเจออยู่คืออะไร:
- ด่าน (The Dip): ความยากลำบากชั่วคราวที่ถ้าเราฝ่ามันไปได้ เราจะเก่งขึ้นและประสบความสำเร็จ
- ทางตัน (Cul-de-Sac): เส้นทางที่ไม่ว่าจะพยายามแค่ไหนก็ไม่มีวันพาเราไปถึงเป้าหมาย
ตัวอย่าง: สมมติว่าคุณตัดสินใจไปต่อกับสายงานกราฟิกดีไซเนอร์ แต่ตอนนี้คุณเจอช่วงที่ยาก—ต้องเรียนรู้โปรแกรมใหม่ ๆ ที่ซับซ้อน หรือต้องส่งพอร์ตโฟลิโอไปสมัครงานแล้วถูกปฏิเสธหลายครั้ง ถ้าคุณมองว่าสายงานนี้มีอนาคตดี มีโอกาสเติบโต และคุณรักงานออกแบบจริง ๆ นี่คือ “ด่าน” ที่คุณควรฝ่าต่อไป แต่ถ้าคุณพบว่าตลาดงานในสายนี้ในเมืองไทยมันอิ่มตัวมาก หรือคุณรู้สึกว่ามันไม่ใช่สิ่งที่คุณอยากทำไปตลอดชีวิต นี่อาจเป็น “ทางตัน” ที่คุณควรหยุดและเปลี่ยนเส้นทาง
ทักษะที่แท้จริงในขั้นตอนนี้คืออะไร?
มันคือการรู้ว่าเมื่อไหร่ควร “หยุดอย่างชาญฉลาด” ถ้าคุณอยู่ในด่านที่นำไปสู่ความสำเร็จ ให้สู้ต่อ แต่ถ้าคุณอยู่ในทางตันที่แค่เสียพลังงานโดยเปล่าประโยชน์ ก็ถึงเวลาที่จะถอยและไปโฟกัสกับสิ่งที่เหมาะกับคุณมากกว่า
ทำไมกรอบความคิดนี้ถึงได้ผล?
คนส่วนใหญ่ตัดสินใจผิดพลาดในชีวิตด้วยสองวิธี:
- กระโดดลงไปเต็มตัวเร็วเกินไป แล้วพบว่าตัวเองติดอยู่ในเส้นทางที่ไม่เหมาะ
- ไม่กล้าเริ่มเลย เพราะกลัวเจอความยากลำบาก
กรอบความคิด 2 ขั้นตอนนี้ช่วยแก้ปัญหาทั้งสองอย่าง:
- ขั้นตอนที่ 1: ให้วิธีที่เสี่ยงต่ำในการลองและบอก “ไม่” ได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ
- ขั้นตอนที่ 2: ช่วยให้คุณตัดสินใจอย่างมีสติว่าจะไปต่อหรือหยุด โดยไม่เสียพลังงานไปกับสิ่งที่ไม่คุ้มค่า
มันช่วยประหยัดเวลา ประหยัดพลังใจ และที่สำคัญที่สุด มันช่วยให้คุณมุ่งไปสู่เป้าหมาย งาน หรือโปรเจกต์ที่ “สำคัญ” กับคุณจริง ๆ
ข้อคิดทิ้งท้าย
ลองนึกภาพการตัดสินใจในชีวิตเหมือนการเดินสำรวจเส้นทางในป่า:
- ขั้นตอนแรก คือการมองหาเส้นทางที่ดูมีแววว่าจะไปได้สวย
- ขั้นตอนที่สอง คือการตัดสินใจว่าจะเดินขึ้นเขาต่อไป หรือหันหลังกลับก่อนที่จะเสียเวลาไปกับเส้นทางที่ไปไหนไม่ได้
ครั้งหน้าถ้าคุณต้องตัดสินใจครั้งใหญ่ในชีวิต ลองถามตัวเองสองคำถามนี้ครับ:
- “ฉันลองหย่อนเท้าลงน้ำดูก่อนได้ไหม?”
- “ความท้าทายนี้เป็นด่านที่คุ้มค่า หรือเป็นแค่ทางตัน?”
เพราะการตัดสินใจที่ชาญฉลาดไม่ได้เริ่มจากความมุ่งมั่นตั้งแต่แรก
มันเริ่มจากความอยากรู้—แล้วตามด้วยความชัดเจน
คุณกำลังเจอทางเลือกอะไรในชีวิตอยู่ตอนนี้?